Zygmunt Freud (1865-1939)
austriacki neurolog i psychiatra powszechnie uważany za „ojca” psychoanalizy , od wielu lat wzbudzający zarówno fascynujące jak i kontrowersyjne opinie. Początkowo zajmował się neuropatologią, później leczeniem nerwic, zwłaszcza histerii.
Cofnijmy się na moment do drugiej połowy XIX wieku, do epoki wiktoriańskiej zwanej także „wiktorianizmem”, uważanej za jeden z najbardziej drobnomieszczańskich etapów cywilizacji zachodniej. Obyczajowość wiążąca się z panowaniem w Anglii królowej Wiktorii (1837–1901), charakteryzuje się hipokryzją, rygorystyczną postawą wobec ciała i seksualności, panoszeniem się cenzury obyczajowej, traktowaniem seksu jako tabu (takie podejście staje się przyczyną wielu zaburzeń psychicznych i seksualnych, głównie u kobiet).
6 maja, 1865 r., we Freibergu, na Morawach, przychodzi na świat Zygmunt Freud. Rodzice Freuda byli Żydami. Matka, Amalie, z domu Nathanson wyszła za Jakoba Freuda w 1855 roku. Była jego trzecią żoną. Jakob miał wtedy 40 lat, natomiast Amalie 20.
W 1859 r., z uwagi na pogorszenie się sytuacji ekonomicznej - ojciec Freuda prowadził słabo prosperującą firmę zajmującą się handlem wełną - rodzina Freudów przeprowadziła się do Lipska, a następnie w 1860 r. - do Wiednia.
Twórca psychoanalizy wspominał, że choć cała rodzina żyła w trudnych warunkach, ojciec wymagał aby w wyborze zawodu kierował się jedynie własnymi zainteresowaniami.
Sigmund Freud, właściwie Sigismund Szlomo Freud. Imię Sigismund (Zygmunt) otrzymał zgodnie z rodzinną tradycją na cześć trzech polskich królów: Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta i Zygmunta III Wazy. Za panowania tych królów przodkowie Freuda osiedlili się na terenie Polski, która słynęła wówczas z tolerancji religijnej, skąd w XIX wieku przez Galicję przenieśli się do Austrii.
W 1872 r. (podczas studiów) Zygmunt Freud skrócił swoje imię Sigismund na Sigmund, nigdy jednak nie wyjaśnił przyczyn swojej decyzji. Natomiast, drugim imieniem, które otrzymał po dziadku – Szlomo (pol. Salomon) – nigdy się nie posługiwał.
Przed narodzinami Zygmunta, wieśniaczka przepowiedziała jego matce Amalie,
że urodzi wielkiego człowieka.
Twórca psychoanalizy niejednokrotnie podkreślał, iż duża różnica wieku między rodzicami może mieć wpływ na geniusz potomków (tak było w wypadku jego ulubionego poety Goethego). Dwunastoletni Zygmunt biegle władał sześcioma językami i od dziecka zapisywał swoje sny. Freud wiedział, że w przyszłości będzie sławny. Matka zwracała się do niego „mój złoty Zigi” i od najwcześniejszych lat utwierdzała go w przekonaniu, że jest wyjątkowy, że jest geniuszem. Ona była jego księżniczką, a on jej rycerzem. „Złoty Zigi” od początku miał status tego wielkiego, jedynego… (chociaż był moment kiedy jego pozycja mogła wydawać się zagrożona – Freud miał dwa lata, jak na świecie pojawił się młodszy brat, jednak na krótko – zmarł po pół roku).
Wielka miłość matki z pewnością wywarła ogromny wpływ na kształtowanie się charakteru syna (ukochany obiekt jest przeceniany i w pewnej mierze wolny od krytyki, a jego cechy mają większe uznanie niż osób niekochanych). Kiedy zmarła, w 1930 roku, w wieku 95 lat, Freud (75 l.) pisał: „Nie wolno mi było umrzeć, dopóki ona żyła. Teraz już mogę”.
Zygmunt Freud, w 1873 r., kończąc Gimnazjum Komunalne w wiedeńskiej dzielnicy Leopoldstadt (późniejsze Sperlgymnasium) i będąc pod dużym wpływem szkolnego kolegi, chciał studiować prawo i działać społecznie. Jednakże, zainspirowany rozprawą Goethego pt. „Natura” zaczął przejawiać zainteresowanie naukami przyrodniczymi, a szczególnie nauką Darwina co miało ostateczny wpływ na późniejszy wybór kształcenia.
W 1873 r. podjął na Uniwersytecie Wiedeńskim studia biologiczne, a następnie medyczne. Po ukończeniu podstawowego kursu studiów otrzymał od prof. Ernsta Wilhelma von Brücke propozycję pracy w nowopowstającym Laboratorium Fizjologii i Neurologii UW, gdzie pracował nad zagadnieniami histologii mózgu. W 1875 r. odbył pierwszą zagraniczną podróż do Anglii, odwiedzając w Manchesterze przyrodniego brata Filipa oraz opublikował pierwszą pracę naukową „O narządach płciowych węgorza”. W 1878 r. poznał Josefa Breuera a w 1879 r. zaczął uczęszczać na wykłady z psychiatrii u prof. Meynerta. W 1880 r. przetłumaczył z angielskiego na niemiecki cztery eseje Johna Stuarta Milla oraz odbył jednoroczną służbę wojskową.
Freud cierpiał z powodu antysemickiej atmosfery w Wiedniu. Pomimo, że na studiach spotkał się z odrzuceniem, z uwagi na pochodzenie, przez co ukończył je z dużym opóźnieniem i dopiero w 1881 r. otrzymał nominację na doktora wszech nauk lekarskich, Freud zawsze podkreślał, że jest Żydem: „Rodzice moi byli Żydami i ja także pozostałem Żydem”.
Jego dotychczasowy mistrz, prof. von Brücke, namówił go, aby porzucił małodochodową karierę naukową i zajął się praktyką lekarską, z czego niebawem skorzystał.
17 czerwca 1882 r. zaręczył się z Marthą Bernays (16 lipca 1861–1951) pochodzącą ze znanej rodziny rabinów i żydowskich uczonych i rozpoczął praktykę w miejskim szpitalu wiedeńskim.
Z uwagi na zainteresowanie Freuda mało wówczas znanym alkaloidem – kokainą, okres (1884–1885) określany jest czasami mianem „okresu kokainowego”. Sigmund był zachwycony znieczulającymi właściwościami kokainy i postanowił przedstawić środowisku naukowemu publikację na ten temat. Swoimi obserwacjami podzielił się z Karlem Kollerem, prowadzącym eksperymenty ze środkami pozwalającymi na miejscowe znieczulenie oka w trakcie zabiegów. Ten, w 1884 r., opublikował wyniki badań, które okazały się przełomem w chirurgii oka, przedstawiając odkrycie znieczulających właściwości kokainy jako wynik własnych eksperymentów. Fakt ten bardzo dotknął Freuda. Nie pozostał jednak bezczynny i jeszcze w 1844 r., opublikował swój artykuł pt. „ Über Coca”. Na zainteresowanie Freuda kokainą miał istotny wpływ pogląd o chemicznym podłożu sił witalnych, który spotykamy później w sugerowanej przez niego koncepcji substancji chemicznej będącej przyczyną pobudzenia seksualnego. W 1885 r., otrzymał nominację na prywatnego docenta, umożliwiającą mu prowadzenie własnej praktyki lekarskiej. Freuda jednak znacznie bardziej od praktyki lekarza ogólnego, interesowały zjawiska związane z neurologią.
Od 13 października 1885 do kwietnia 1886 praktykował w paryskim szpitalu Salpetrière, gdzie poznał Jeana Martina Charcota, który w leczeniu nerwic histerycznych używał hipnozy. Freud zafascynował się możliwością wywołania oraz cofnięcia symptomów histerycznych przy użyciu hipnozy co wskazywało, że u podstaw histerii leżą przyczyny psychiczne, a nie organiczne, jak uważało środowisko lekarskie w Wiedniu. Znajomość z Charcotem istotnie wpłynęła na dalszy kierunek rozwoju Zygmunta Freuda. Po powrocie z Paryża przedstawił wiedeńskim lekarzom raport dotyczący poglądów na temat przyczyn i sposobów terapii histerii. Raport jednak nie spotkał się z aprobatą wśród lekarzy Wiednia, którzy nie byli w stanie zaakceptować poglądów, że histeria (gr. macica) może być chorobą dotykającą również mężczyzn.
Wkrótce, poznane metody leczenia zaburzeń psychicznych, podczas pobytu w Paryżu, Freud zaczął stosować w swojej prywatnej praktyce lekarskiej.
14 września 1886 r. Freud poślubił Marthę Bernays . Ze związku tego przyszło na świat sześcioro dzieci: Mathilda (1887–1987), Jean Martin (1889–1967) (imię otrzymał po nauczycielu Freuda, Jean-Martin Charcocie), Olivier (1891–1969) (imię otrzymał po Oliverze Cromwellu, który dał Żydom możliwość osiedlania się w Anglii), Ernst August (1892–1970) (imię otrzymał po fizjologu Ernście Wilhelmie von Brückem),Sophie (1893–1920) i Anna (1895–1982).
„Ojciec” psychoanalizy jako biologiczny ojciec nie był człowiekiem serdecznym , a własne dzieci przeważnie go nie rozumiały. Związki Freuda z synami nacechowane były chłodem, natomiast z córkami utrzymywał cieplejsze relacje. Mathilda i Anna były do niego podobne pod względem intelektualnym. Freud wolał także rozmawiać raczej z córkami niż z synami. Syn Martin wspominał : „Choć w czasie roku ojciec był stale pochłonięty pracą, to podczas wakacji całkowicie poświęcał się rodzinie”. Stosunki Freuda łączące go z innymi ludźmi również były nacechowane dystansem, nawet wobec przyjaciół i kolegów. Freud , podobnie jak jego żona Martha (wiecznie przejęta, gdzie mąż zapodział swoje cygara…) nie był człowiekiem towarzyskim.
Słynny psychiatra swoje zasady teoretyczne niejednokrotnie przenosił na życie rodzinne: "Gdy ktoś z rodziny skarży się, że przygryzł sobie język, zgniótł palec itp., wówczas zamiast, jak się spodziewa, usłyszeć ode mnie słowa współczucia, słyszy pytanie: „A po co to zrobiłeś?".
Ponadto, w latach 1886 - 1893 pracował jako neurolog w Instytucie Neurologicznym Kassowitza, w Wiedniu a w 1886 r. studiował także w Berlinie, w szpitalu im. Cesarza Fryderyka, pod kierunkiem A. Bagińskiego. W 1889 r. odbył kolejny staż we Francji, w klinice Wydziału Medycznego Uniwersytetu w Nancy, pod kierunkiem Hippolita Bernheima , podczas którego udoskonalił swoją technikę terapii.
W 1887 r. zaczyna się interesować hipnozą oraz rozpoczyna się znajomość z berlińskim lekarzem Wilhelmem Fliessem, która przeradziła się w późniejszą przyjaźń, ważną dla rozwoju intelektualnego Freuda (zachowana liczna korespondencja - dwieście osiemdziesiąt cztery listy - stanowi najważniejszy dokument źródłowy do badań nad początkami myśli psychoanalitycznej). W 1889 r., Freud jako pierwszy, po Breuerze, zaczyna stosować metodę "katartyczną".
W 1891 r., we wrześniu, przeprowadza się do mieszkania przy Berggasse 19, w którym mieszkał aż do ostatnich dni swojego pobytu w Wiedniu (obecnie mieści się tam muzeum Freuda). Wiedeński gabinet Freuda ze słynną kozetką mieścił się na tym samym piętrze co jego mieszkanie. Freud zawsze dbał o to, by dwa światy nie mieszały się ze sobą.
W 1892 r. Freud wspólnie z Josefem Breuerem, publikuje pracę „Über den psychischen Mechanismus hysterischer Phänomene”. Znajomość z Breuerem zrywa w r. 1894, ale w 1895 r. wychodzą napisane jeszcze razem z Breuerem prace „Studien über Hysterie” , które są uznawane za pierwsze, ogłoszone drukiem, świadectwa psychoanalitycznych zainteresowań Freuda. W tym samym roku słynny psychiatra zostaje członkiem żydowskiego bractwa B'nai B'rith (Loża tylko dla Żydów, powołana 13 października 1843 r., w Nowym Jorku, przez żydowskich masonów z Niemiec) oraz dokonuje, w zamku Bellevue, w Cobenzl , niedaleko Wiednia, interpretacji „snu o zastrzyku Irmy". W 1896 r. umiera ojciec - Jakub Freud.
W 1899 r. ukazuje się „Objaśnianie marzeń sennych”. Książka była postdatowana – na stronie tytułowej widniał już rok 1900. Z tego, że będzie to kamień węgielny pod gmach teorii psychoanalitycznej, Freud doskonale zdawał sobie sprawę już wówczas, gdy pisał tę pracę – świadczy o tym motto, jakim ją opatrzył: "Gdy niebo mi oporne, piekło poruszę do dna" (cytat z „Eneidy” Wergiliusza).
W 1900 r. rozpoczęła się terapia "Dory". W 1902 r. Freud otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1907 r. odwiedza go Carl Gustav Jung, w którym Freud upatruje swego następcę i pomocnika w dziele "internacjonalizacji" psychoanalizy i mianuje go redaktorem naczelnym wydawanego od 1909 r. "Jahrbuch für psychoanalytische und psychopathologische Forschungen". W 1908 r., w Salzburgu, odbywa się I Międzynarodowy Kongres Psychoanalityczny. Również w 1908 r., Freud i Carl Gustav Jung otrzymują doktoraty honoris causa na amerykańskim Clark University.
W 1911 r., w Weimarze, odbywa się II Międzynarodowy Kongres Psychoanalityczny i dochodzi do zerwania znajomości Freuda z Alfredem Adlerem , natomiast podczas IV Międzynarodowego Kongresu Psychoanalitycznego, w Monachium, w 1913 r., Freud zerwał z Jungiem. Po przerwie spowodowanej I wojną światową, w 1918 r., odbywa się w Budapeszcie, V Międzynarodowy Kongres Psychoanalityczny. Zygmunt Freud zostaje profesorem zwyczajnym w 1920 roku.
Zaczyna chorować na raka. W lutym, 1923 r. Freud odkrył mały guzek po prawej stronie jamy ustnej, który sześć miesięcy później usunął Hans Pichler. Profesor został poddany jeszcze ponad trzydziestu (31) operacjom wykonanym przez Maxa Schura. Z powodu choroby był zmuszony do noszenia protezy (bardzo utrudniającej mu mówienie), którą żartobliwie nazywał „monstrum”.
W 1930 r., miasto Frankfurt doceniło wartości literackie dzieł Freuda i przyznało mu nagrodę im. Goethego, którą odbiera w imieniu ojca,– córka Anna Freud.
W tym samym roku umiera matka Freuda - Amalia.
W 1932 r. Freud wymienił korespondencję z Albertem Einsteinem na temat kultury i wojny. („Dlaczego wojna? – 1933”). Wyraził w niej pesymistyczny stosunek do natury ludzkiej i przyszłości ludzkości. Po dojściu Hitlera do władzy w 1933 r., zakazana została działalność psychoanalityczna na terenie Niemiec, a w Berlinie zostały publicznie spalone dzieła Freuda.
W marcu 1938r., po hitlerowskiej inwazji na Austrię, Freud musiał uciekać z Wiednia. Ale było to możliwe dopiero po interwencji amerykańskiego dyplomaty - William'a Bullitt'a (1891-1967) i po okupie zapłaconym przez księżniczkę Marie Bonaparte (jedyną córkę wnuka brata Napoleona I i bogatej spadkobierczyni twórcy kasyna w Monte Carlo) - będąca wieloletnią pacjentką, przyjaciółką i wielbicielką króla psychoanalizy.
Prof. Freud, przed opuszczeniem Orient Expresem na zawsze Wiednia, został zmuszony do podpisania oświadczenia, że ani on, ani nikt z jego rodziny nie byli prześladowani. Freud zgodził się na to, ale postawił warunek - poprosił o możliwość dopisania jednego zdania pod swoim podpisem – kiedy oficer prowadzący sprawę wyraził zgodę, Freud dopisał: „Polecam wszystkim usługi Gestapo”.
Po przybyciu do Londynu, wraz z córką Anną, zamieszkał w mieszkaniu przy Maresfield Gardens 20 (obecnie muzeum Freuda). Tutaj pracował nad swoimi ostatnimi dziełami „Zarys psychoanalizy” (dzieło niedokończone) i „Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna” (1939 r.) O wybuchu II wojny światowej dowiedział się z radia.
Nowotwór jamy ustnej był przyczyną coraz większego cierpienia Freuda. 21 września 1939 r. powiedział do swojego osobistego lekarza i przyjaciela Maxa Schura: „Obiecał mi pan, że nie opuści mnie kiedy przyjdzie ten moment. Teraz, jest to tylko torturą i to już nie ma sensu”. Po chwili dodał: „Porozmawiaj o tym z Anną i jeżeli ona uważa, że jest to słuszne, skończymy z tym”. Następnie zaaplikowano Freudowi trzy iniekcje silnej dawki morfiny. Po dwóch dniach śpiączki, 23 września 1939r. o godzinie trzeciej nad ranem Freud zmarł. Jego ciało zostało skremowane w londyńskim krematorium Golder's Green. Prochy Freuda złożono do urny, którą otrzymał od swej protektorki - Marii Bonaparte.
Zygmunt Freud był pierwszym który wskazał, że nieświadome i irracjonalne procesy mogą odgrywać istotną rolę w motywowaniu zachowania człowieka, pierwszy też zajął się problemem rozwoju osobowości i zwrócił uwagę, że doświadczenia wczesnego dzieciństwa mogą mieć wpływ na psychikę dorosłego człowieka. Freud stworzył również podstawy współczesnej psychologii teorii motywacji (wprowadzając, m.in. takie pojęcia, jak frustracja, fiksacja i regresja). Powszechnie uważa się go również za twórcę nowoczesnej psychoterapii, wiele jego obserwacji zyskało potwierdzenie we współczesnych badaniach psychologicznych.
Do czasów Freuda seksualne zainteresowania dziecka były prawie całkowicie ignorowane i niedostrzegane. Dopiero publikacje Freuda zwróciły uwagę na znaczenie zainteresowań seksualnych dziecka dla całokształtu rozwoju świadomości, nastawienia psychoseksualnego i osobowości człowieka. Oczywiście dla współczesnych Freuda, ludzi epoki wiktoriańskiej, którzy uważali dziecko za „niewinnego aniołka", koncepcja seksualności dziecka była szokująca, były to poglądy amoralne i odrażające.
Pomimo, iż również i obecnie nie wszystkie obserwacje i poglądy Freuda są uznawane, należy podkreślić fakt, że jego prace, prowadzone przez ponad pięćdziesiąt lat odkryły nowe pola dla wielu badań psychologicznych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz